شهر و شهرنشینی در دوره غزنویان در خراسان

پژوهش در وضعیت شهرها در ادوار مختلف تاریخ ایران ، از جمله مهم ترین روش های معنی کردن ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی جامعه ایران در دوره پیشا مدرن است . این ضرورت به ویژه برای دوره غزنویان که علیرغم اهمیتی که در تاریخ ایران دارا است. همیشه با اقبال کمتری رو به رو بوده است . در پژوهش حاضر بررسی و تحلیل وضعیت شهر وشهرنشینی در دوره غزنویان مدنظر قرار گرفته است. این پژوهش بر اساس روش تحقیق توصیفی تحلیلی و مبتنی بر منابع تاریخی و جغرافیایی انجام گرفته است و مسائلی که ما قصد داریم در این پژوهش بررسی کنیم به قرار ذیل است : شهر و شهرنشینی در دوره غزنویان چگونه بوده است ؟ شهرنشینی در این دوره بر چه اساس و پیشینه ی استوار بوده است؟ و غزنویان چگونه توانستند پس از سقوط سامانیان به توسعه فضاهای شهری و اعتلای شهرنشینی بپردازد ؟ پس از سقوط سامانیان وتسلط عنصر ترک بر بخش هایی از این سرزمین ، در نتیجه وضعیت شهرها و شهرنشینی به تبعیت از مسائل سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی دستخوش تغییراتی شده است . شهر و شهرنشینی در دوره سامانیان روند رو به رشدی را طی می کرد اما در دوره غزنویان به دلیل ماهیت نظامی این حکومت و بی توجهی به وضع عامه مردم و دل خوش داشتن به فتوحات جدید در هندوستان ، متناسب با موقعیت شهرها، وضع دگرگون شد. شهری چون غزنه که خاستگاه قدرت گیری آنها بود کانون ثروت های به غارت رفته از هندوستان گردید و جمعیت بسیاری را در خود پذیرفت و گسترش زیادی پیدا کرد. اما شهرهایی چون هرات، مرو، بلخ، نیشابور که در مسیر جاده ابریشم قرار داشته واز موقعیت سوق الجیشی برخوردار بودند واز طرفی چون غزنویان از دستگاه سامانی برخاسته بودند و زمانی در خراسان به سر می بردند با توجه به راهبرد حکومت خود و اهمیتی که منطقه خراسان برای حکومت آنان داشت و اگرچه غارت هایی در این منطقه انجام می دادند موقعیت این شهرها تا حدی حفظ شده بود و به دوره سلجوقیان منتقل شد. واژگان کلیدی : غزنویان ، شهر وشهرنشینی ، غزنه ، هرات ، مرو ، بلخ ، نیشابور